نشریه گنجینه دارالفنون
پیاپی 8 (زمستان 1398)

تصویری که طی سال ها از استاد دانشفر در ذهن داشتم این بود: قدیمی ترین کارشناس دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی، بسیار خشک و کم حرف! بسیار باسواد و باتجربه، با کوله باری از تجربه، ترجمه و تالیف. آقای دانشفر تن به مصاحبه نمی داد و به هیچ وجه حاضر به مصاحبه نبود. وقتی دکتر چوبینه گفت او را برای گفتوگو راضی کرده است، خیلی تعجب کردم و خوشحال شدم. با استاد تماس گرفتم و قرار گذاشتیم. طی دو جلسه گفتوگو خیلی حرف ها زد .وقتی از اهمیت کار تالیف و ارزش کار کردن برای دانش آموزان (ما و قول او «بچه ها ») سخن می گفت، بغضی کرد و به سختی جلوی گریستنش را گرفت! مصاحبه در دو جلسه انجام پذیرفت. در جلسه نخست، دکتر مهدی چوبینه هم حضور داشت.در جلسه دوم، علاوه بر وی، آقای مجتبی مقصودی نیز به ما پیوست. این دو خود از پیشکسوتان سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی اند.

بیش از کی قرن و نیم (167 سال) از شهادت امیرکبیر به دست جیره خواران و سرسپردگان و استعمارگران و طاغوت می گذرد. اصلاحات داخلی در زمینه اعتلای فرهنگ، تنظیم اقتصاد و تطهیر عرصه سیاست کشور، اقدامات در جهت بسط عدالت در سطح جامعه، مبارزات در جهت قطع نفوذ اجانب و استعمارگران، و حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور که طی سه سال و سه ماه انجام گرفت، تماما شایسته تحسین است.اکنون دارالفنون یکی از یادگارهای تمد ن ساز این بزر گ مرد در آموز ش و پرورش و نمادی از «ما می توانیم » اما با ابزار آموزش است. برای پاسداشت شخصیت و خدمات شهید امیرکبیر، هرساله برنامه هایی برای معرفی و تجلیل از این شخصیت والامقام در این مکان برگزار می شود. لذا مدیریت این مدرسه در سال جاری دو بزرگداشت در تاریخ های زیر برگزار کرد :1. روز پنجشنبه 19 د ی ماه 1398 ، مصادف با سالروز شهادت وی، آیین بزرگداشت «امیرکبیر، شهید راه استقلال علمی ایران اسامی »، با حضور استادان محترم، آقایان حجت الاسلام والمسلمین دکتر علی ذوعلم، احمد مسجد جامعی، دکتر ناصر تکمیل همایون، جمشید کیانفر و دکتر حسین آبادیان.2. روز شنبه 5 بهمن 1398 ، نشستی با حضور استادان بزرگوار، آقایان عبدالله انوار، دکتر رضا کسروی و استاد نصرالله حدادی.منتخب این سخنان به ترتیب اجرا شامل: سخنرانی آقایان جمشید کیانفر، دکتر حسین آبادیان، عبدالله انوار و دکتر رضا کسروی در قالب ویژه نامه ای در این شماره «فصلنامه گنجینه دارالفنون » تقدیم می شود. این فصلنامه لازم می داند از ایده بجا و شایسته و اجرای مناسب این برنامه توسط مدیریت محترم مدرسه ماندگار دارالفنون، جناب آقای مسعود بهرامی و همکاران گرامی ایشان تقدیر و تشکر کند.

هنرستان صنعتی تهران که بعد از دارالفنون برای ارتقاء سطح توانمندی های فناورانه در سطح آموزش های عمومی ایران تاسیس شده بود، یکی از نخستین گام ها در راستای بومی سازی فرهنگ صنعتی و نهادینه کردن تکنولوژی در ایران بوده است. آموز ش های فنی و حرفه ای با تاسیس هنرستان صنعتی تهران رنگ و بوی دیگری یافت. این صحیح است که در زمان امیرکبیر نیز گروه های مختلفی از صنعتگران ایرانی برای آموختن فنون جدید به اروپا اعزام شدند. اما این صنعتگران نتوانستند پس از خود موجی از شاگردان و استادکاران را تربیت کنند. وقتی روشن شد بهتر است به جای اعزام دانشجو به فرنگ، آموزگاران اروپایی به ایران بیایند، تجربه دیگری آغاز شد که نتایج پربار آن تاکنون نیز مشاهده می شود. از آن پس هنرستان های صنعتی مختلف در شهرهای متعددی چون تهران، تبریز، اصفهان و شیراز پیشه ها و حرف نوین نو آیینی به فضای کسب و کار ایرانیان افزوده شد: تراشکار، ریخته گر، قالب ساز، مکانیک و... صنف هایی بودند که از زیر سایه بزرگ و پهناور درختی به نام آموز ش های نوین فنی و حرفه ای در ایران سر برآوردند.در این شماره با توجه قدمت و اهمیت آن به معرفی هنرستان ماندگار صنعتی تهران می پردازیم.

بررسی سیر تحول تاریخی مواد درسی و آموزشی و برنامه های درسی در تاریخ آموزش و پرورش ضمن جذابیت برای معلمان و برنامه ریزان می تواند آنها را از آسیب ها و کاستی های این دروس آگاه سازد تا با برنامه ریزی دقیق تر به کیفیت آموزشی بیشتر و موثرتر بیندیشند. این مقاله به سیر تحول تاریخی برنامه درسی فیزیک به قلم استاد اسفندیار معتمدی از کارشناسان و مولفان قدیمی این درس ارایه می شود.

مجله تعلیم و تربیت قدیمی ترین و اولین رسانه آموز ش و پرورش ایران است که در شماره قبل تعدادی از مقالات شماره های سال اول آن را بررسی کردیم. در این شماره تعدادی از مقالات شماره های سال دوم تا پایان سال چهارم آن را بررسی می کنیم.

این کتاب برگرفته از پایان نامه دوره دکترای مولف در رشته تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش است که با راهنمایی شادروان استاد دکتر نورالله کسایی و مشاوره استاد دکتر ابراهیم باستانی پاریزی در سال 1369 ، به اتمام رسیده و با نمره عالی پذیرفته شده است. با توجه به اهمیت این کتاب که مبنای پژوهشی دارد و به عنوان یکی از اسناد معتبر تاریخ تعلیم و تربیت کشور است به معرفی آن می پردازیم.